زن، زهرا(س)، زینب(س)
زن، زهرا(س)، زینب(س)
نقش زن در اجتماع، به لحاظ تاریخی، انکار ناپذیر است. باوجود این، از نظر جریانهای فکری اسلامی، حضور زن در اجتماع و نقش آفرینی او در امور مدیریتی از موارد پرمناقشه است. برخی از جریانهای فکری، نقش زن را محدود به نقش مادری و همسری می دانند و میپندارند وظیفه زن محدود به این دو نقش بوده و زن حق حضور در اجتماع و انجام مسوولیتهایی دیگر را ندارد؛ این دسته از جریانهای فکری، حضور زن را در اجتماع دارای مفسده و پیآمدهای منفی میدانند.
بعضی دیگر از متفکران اسلامی حضور زن را در اجتماع میپذیرند. نهایت معتقدند که حضور زن در اجتماع باید بر اساس اصول و ضوابط خاص باشد؛ و مقرراتی که اسلام برای رعایت حریم و حدود شرعی در نظر گرفته است، باید رعایت شود. در این صورت زن میتواند در اجتماع ظاهر شود و وظایف و نقشهایی را ایفا کند که متناسب با شخصیت، روحیه، جسم و لطافت زن باشد.
دستهی دیگر از متفکران مسلمان، بین حضور زن و مرد در اجتماع هیچ تفاوتی را نمیپذیرند. این دسته از متفکران، اصل را بر لیاقت و شایسته سالاری میدانند و معتقدند که اساساً نقشآفرینی محصول گذشت زمان و معلول فرهنگ و تمدن است که همواره یک امر سیال است و هیچگاه متوقف نمیماند و پیوسته، در حال تغییر و تحول است. اما هدف دین تعالی انسان، بالا بردن کرامت انسانی و تحقق عدالت است که امر ثابت و فرا جنسیتی است.
با در نظر گرفتن دیدگاهها متفاوت در این مورد باید گفت، مثالها و قصههای قرآنی فراوانی وجود دارد که از نقش تعیین کننده، مریم، هاجر، ساره و زلیخا سخن میگوید. مراجعه به تاریخ اسلام نیز به وضوح اثبات میکند که حضور زن در اجتماع با در نظر گرفتن اصول، یک امر پذیرفته شده است. اولین کسی با پیامبر بیعت میکند یک زن است و پس از گسترش اسلام نیز زنان بسیاری با پیامبر(ص) بیعت میکنند و هیچ کس از بیعت زنان تعجب نمیکند و نمیگوید زنان را چه کار با بیعت.
حضرت فاطمه(س)، دختر پیامبر(ص) به عنوان بانوی نمونه اسلام نیز در اجتماع ظاهر میشود و از روند اوضاع سیاست در جامعه انتقادهایی را مطرح میکند و در عین حال حضرت زهرا(س) عملا در مورد احقاق حقوق خود پافشاری میکند و مسئولانه حکومت را در این مورد مخاطب قرار میدهد و در ارتباط با مطالبات خود استدلال مینماید.
واقعه عاشورا، نمونه دیگری در تاریخ اسلام است که حضرت زینب(س) نقش مکمل را در پیروزی نهضت؛ اما نقش اصلی را در پیام رسانی نهضت عاشورا ایفا مینماید. بدون شک اگر نقش آفرینی حضرت زینب(س)، در پیام رسانی نهضت عاشورا نبود، احتمال داشت که نهضت عاشورا با آن همه شکوه و عظمت بیمانند، عقیم بماند.
بنابراین، با در نظر گرفتن آیات قرآن، روایت و تاریخ اسلام میتوان گفت تفکری که اصرار بر ماندن زن فقط در چارچوبه خانه دارد و هرگونه نقشآفرینی زن را در اجتماع منع میکند، فاقد مبانی مستحکم دینی است. در نتیجه، این تفکر، در آموزههای اسلامی جای پای محکمی ندارد، با هدف اسلام سازگار نبوده و با تاریخ اسلام همخوان نیست. پس زن میتواند با رعایت احکام الهی، ضوابط شرعی، و حفظ شئون اسلامی در اجتماع نقشآفرین باشد.