راهی برای تحقق عدالت و جامعۀ عاری از خشونت

راهی برای تحقق عدالت و جامعۀ عاری از خشونت

مهم‌ترین درد و رنج انسان در دنیا، بی‌عدالتی است. بشر در تطور تاریخ، همواره و به‌صورت پیوسته، اهتمام خود را برای رهایی از این رنج جانکاه به کار بسته است. اهمیت عدالت به‌گونه‌ای است که خداوند فلسفۀ فرستادن انبیای خود را برپایی عدالت برشمرده و تحقق عدالت را از اهداف والای الهی دانسته است؛ چون تحقق عدالت نهادینه‌شدن اخلاق، شکوفایی جامعه و کرامت انسانی را در پی دارد.

جامعۀ بشری در زمینۀ تحقق عدالت و برابری و جلوگیری از خشونت و تجاوز، فراز و فرودهای فراوان داشته است و به‌رغم پیشرفت‌های درخور توجه، تا رسیدن به عدالت و برابری کامل یا حد اقل برابری معنادار، فاصلۀ زیاد دارد.

در میان انواع بی‌عدالتی‌ها و نابرابری‌های فراوان، از بدترین و خشن‌ترین نوع بی‌عدالتی‌ها، بی‌عدالتی و نابرابری جنسیتی، تبعیض و خشونت «علیه زنان» است. بدون شک، بی‌عدالتی، خشونت و تبعیض در جامعه، در بی‌عدالتی و خشونت در خانه و در حق زنان ریشه دارد؛ بنابراین، به هر اندازه از بی‌عدالتی و خشونت علیه زنان کاسته شود، به همان میزان، منحنی خشونت در جامعه کاهش می‌یابد. پس بهترین برنامه‌ریزی و مؤثرترین سرمایه‌گذاری دربارۀ تحقق عدالت و برابری در جامعه و خشکاندن ریشۀ هرنوع خشونت و تبعیض در جامعه، اهتمام به حقوق زنان و برداشتن زنجیر‌های تبعیض علیه زنان و شلاق‌های خشونت از دوش آنان است. به‌ این منظور است که دین اسلام هرجا سخن از عدالت می‌گوید، جامعۀ بشری را معیار قرار می‌دهد (حدید، ۲۵) و هرجا سخن از کرامت می‌گوید، ملاک را انسان و بنی‌آدم می‌داند (اسراء، ۱۷).

اعلامیۀ جهانی حقوق بشر، میثاق حقوق مدنی و سیاسی و میثاق حقوق فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی به‌گونۀ عام بر عدالت، برابری و محو خشونت تأکید می‌کنند. افزون بر آن، نشر اعلامیه‌ها و وضع کنوانسیون‌ها و مقررات بین‌المللی خاص دربارۀ رفع خشونت و منع اشکال تبعیض علیه زنان، گام‌های اساسی و مثبت در راه مبارزه با خشونت و تبعیض علیه زنان است؛ اما پیمودن این راه ناهموار و رسیدن به اهداف در این زمینه، در جوامع مختلف با دشواری‌های زیاد همراه است؛ به‌خصوص در جوامع سنتی که دین در گرداب قرائت‌های متحجرانه است و تفکر با سد و موانع باورهای قبیله‌ای روبه‌روست. در نتیجه تعقیب و دست یافتن به تأمین حقوق زنان، عدالت جنسیتی و محو خشونت علیه زنان، در کنار تئوری‌پردازی دانشمندان، نیازمند عزم راسخ دولت‌ها در زمینۀ آموزش و وضع قوانین مناسب است. در نهایت می‌توان گفت تکریم زن، به‌معنای تعالی‌بخشیدن به گوهر انسانیت و تقویت کرامت انسانی است و رفع خشونت علیه زنان، راهی مطمئن برای تحقق عدالت و روشی مؤثر در رسیدن به جامعۀ عاری از خشونت است.